قیرها
هرچند قیر از نظر ظاهری و فیزیکی یک ماده یکدست و یکنواختی بنظر می آید اما از نظر ترکیبات شیمیایی مخلوطی است غیر همگون و از مواردی با ترکیبات مختلف بوجود آمده است. اما علیرغم همه این انواع ترکیبات مختلف، از نظر عملکردی دارای مشخصات یگانه ای هستند. آنالیزهای انجام شده بر روی قیرها نشان میدهد که حدود 90 % مواد تشکیل دهنده قیر اتم های هیدروژن و کربن است البته مواد دیگری نیز شامل نیتروژن، گوگرد و اکسیژن نیز در قیرها وجود دارد هرچند مقدار آنها در مقایسه با کربن خیلی کمتر است و تاثیرات زیادی در خواص قیر ندارند. قیرها شامل مخلوط مختلفی از طیف گسترده هیدروکربن ها است که بصورت انواع حلقوی و غیر حلقوی و قطبی و اشباع و غیر قطبی و غیر اشباع چیدمان دارند.
هم اکنون اجزا قیر به دو دسته آسفالتن (Asphaltene) و مالتن (Maltene) طبقه بندی میگردد که از استاندارد ASTMD424 در تفکیک قیر استفاده میشود.
الف: آسفالتن (Asphaltene):
5 تا 25 درصد از حجم قیر را شامل میشود ماده ای است جامد و شکننده و سیاه تا قهوه ای رنگ که همانطور که اشاره شد علاوه بر کربن و هیدروژن شامل مقادیر کمی نیتروژن، گوگرد و اکسیژن است و ترکیبی است بسیار قطبی و شامل مواد آروماتیک پیچیده و از وزن مولکولی بالایی برخوردار است در زمان حرارت دادن ابتدا ورم میکند و بعد از آن شروع به تبخیر شدن میکند که حاصل آن مواد کربنی است که بجا میماند هرچند نقطه ذوب مشخصی ندارد.
هرچه مقدار آسفالتین در قیر بیشتر باشد آن قیر سخت تر است و از نفوذپذیری کمتری برخوردار است و نقطه نرمی بیشتری داشته و گرانروی آن بالاتر است.
ب: مالتن ها (Maltene):
مالتن ها از دو بخش تشکیل میشوند:
1- رزین ها یا همان آروماتیک های قطبی:
هرچند این از نظر ترکیبات شیمیایی مشابه آسفالتن هستند ولی وزن مولکولی آن بسیار کمتر از آسفالتن است که از مولکول های پلی سیلیک محتوی حلقه های آروماتیک اشباع و حلقه های هتروآروماتیک و اتم ها تشکیل شده اند.
رزین ها کمتر قطبی بوده و در مقایسه با آسفالتن ها از قدرت واکنشی کمتری برخوردار هستند اما بسیار چسبنده هستند و به عنوان مواد ضد انعقاد و پراکنده کننده آسفالتن محسوب میشوند
2- آرماتیک ها:
این جزء بین 40 تا 60 درصد قیر را تشکیل میدهد از نظر ساختاری مشابه رزین ها هستند ولی وزن مولکولی آن بسیار کمتر و طول قسمت های آلیفاتیک آن بسیار بزرگتر است و معمولاً دو تا سه حلقه آروماتیکی و نفتینیکی در ساختار آن وجود دارد و بقیه آن را دو تا سه حلقه هیدروکربنی تشکیل میدهد. و مایعی است ویسکوز به رنگ قهوه ای تیره و با وزن مولکولی 300 تا 2000، آروماتیک ها حاوی زنجیره های کربنی غیر قطبی هستند که در آن حلقه های اشباع بیشتر است با خاصیت انحلال پذیری زیاد.
3- اشباع شده ها:
این جزء بین 5 تا 20 درصد قیر را بخود اختصاص میدهد که از هیدروکربن های آلیفاتیک زنجیری مستقیم و شاخ دارد و الکیل نفتن ها و مقداری نیز آلکیل آرماتیک تشکیل میگردد که معمولاً به صورت روغن های گرانرو غیر قطبی و بدون رنگ هستند و متوسط وزن مولکولی آنها مشابه آروماتیکی میباشد و اجزاء تشکیل دهنده آن شامل مواد مومی و غیر مومی اشباع میباشد.
بیشتر بخوانید در: